ในทางกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตราที่เกี่ยวข้องกับสิทธิในที่ดิน มักมีประเด็นที่ถูกหยิบยกมาพูดถึงอยู่เสมอคือ “ทางภาระจำยอม” และ “ทางจำเป็น” สองแนวคิดนี้มีความคล้ายคลึงกันในเรื่องของการให้สิทธิใช้ทางผ่านบนที่ดินของผู้อื่น แต่มีความแตกต่างในแง่เงื่อนไขการเกิดสิทธิและขอบเขตการใช้ทาง ดังนั้น การทำความเข้าใจความเหมือนและต่างจึงเป็นสิ่งสำคัญ ทั้งต่อเจ้าของที่ดินและผู้สนใจด้านกฎหมายอสังหาริมทรัพย์
ความหมายของ “ทางภาระจำยอม”
“ทางภาระจำยอม”
คือสิทธิที่ที่ดินแปลงหนึ่งต้องเสียสละการใช้ประโยชน์บางส่วน
เพื่อให้ที่ดินอีกแปลงหนึ่งสามารถใช้ประโยชน์ได้ เช่น การเปิดทางผ่าน
การวางท่อระบายน้ำ หรือการเดินสายไฟฟ้า เป็นต้น
การได้สิทธิทางภาระจำยอม
1. โดยสัญญาและการจดทะเบียน – เจ้าของที่ดินทั้งสองฝ่ายตกลงกันและจดทะเบียนที่สำนักงานที่ดิน
2. โดยอายุความ – เมื่อมีการใช้ทางติดต่อกันเกิน
10 ปี โดยเปิดเผยและไม่มีการคัดค้าน
3. โดยผลของกฎหมายหรือคำพิพากษา – ศาลอาจกำหนดให้เกิดภาระจำยอมขึ้นเพื่อความเป็นธรรม
